وقتی می گوییم تدبر یعنی «منسجم فهمیدن کلام خداوند»ی که به صورت حکیمانه ای کلامش را تدبیر کرده است،یعنی تدبر دیگر تفکر و تعمق و تفسیر و تاویل نیست. پس دیگر نباید نگران تفسیر به رای بود و یا انتظار مطالب عمیق و تاویلی داشت که جز از معصوم بر نمی آید. زیرا قرار نیست حرفی از غیر ظاهر قرآن زده شود، بلکه هر چه هست همان متن الهی است که بشر را به عجز آورده است.
لذا همان طور که معلم تعلیم می دهد و دانش آموز تعلّم می کند؛ خداوند سخنش را تدبیر کرده و ما هم تدبر می کنیم. مثلا در سوره ناس، کافی است تشخیص دهیم که کل سوره دستور خداوند به پیامبر (ص) است برای بیان راه حل برخورد با مشکل «وسوسه گر»؛ یعنی ای پیامبر (ص) بین مردم مشکل وسوسه و مسوسه گر وجود دارد، تو به عنوان راه بر و هدایت گر، به آن ها بگو که منِ پیامبر در برابر این مساله به پروردگار مردم، فرمان روای مردم و معبود مردم «پناه می برم». اگر کسی این تدبیر الهی را خوب تدبر کند، دیگر نمی گوید این سوره درباره «مردم» است چون پنج بار کلمه ناس تکرار شده است! حالا تو ببین مایی که سوره به این کوچکی و ساده ای را اشتباه می فهمیم، اگر به سوره های بزرگ برسیم، چه می کنیم؟! این جوری ارزش تدبر معلوم می شود.
تدبر، تذکر هم نیست، بلکه تذکر نتیجه تدبر است. یعنی همه انسان ها –چه مومن و چه کافر- باید در قرآن تدبر کنند، اما فقط برخی از آنان توفیق تذکر پیدا می کنند. این را ه خود قرآن می فرماید: «کتابٌ انزلناه الیکَ مبارکٌ لیدَّبَّروا آیاتِه و لیتذکَّرَ اولوالالباب» (سوره ص: 29. این قرآن کتابی گرانقدر و پرخیر و برکت است که آن را به سوی تو فرستادیم تا همگان در آیات آن بیندیشند، پس هدایت پذیران راهیاب شوند و هناد پیشگان عذری بر گمراهی خویش نیابند و تا صاحب خردان به دلایل حق توجه کنند و به سوی آن هدایت گردند.)
پس ما در تدبر هیچ چیز را از جیب مان در نمی آوریم! ما تسلیم محض خداوند و کلام اوییم. ما همه زندگی و دار و ندارمان را می گذاریم تا به وظیفه تدبر عمل کنیم و امیدواریم که خود خدا توفیق تذکر را به ما بدهد انشاالله.
